Thuốc điều trị hen phế quản ở trẻ em hiệu quả

1. Các thuốc Tây trong điều trị hen phế quản ở trẻ em?

Trong điều trị và kiểm soát hen phế quản trẻ em cần thực hiện theo các nguyên tắc:

Dùng thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn- SABA (Short Acting Beta 2 Agonist) làm giãn phế quản cho tất cả các trẻ có triệu chứng hen.

• Trẻ nhỏ, khởi đầu phòng bệnh bằng các thuốc Corticoids dạng phun hít- ICS (Inhaled Corticosteroid) liều thấp, montelukast (thuốc kháng Leucotrien).
• Hầu hết trẻ nhỏ bị hen suyễn thể nhẹ, vì vậy dung SABA được khuyến cáo, không nên dung thuốc phòng hen kéo dài.

Thuốc trị hen suyễn cho trẻ

Để kiểm soát và điều trị hen phế quản ở trẻ hiệu quả cần dùng tới 3 loại thuốc:

• Giảm triệu chứng
• Phòng bệnh
• Kiểm soát bệnh (kết hợp giữa một ICS và thuốc khống chế triệu chứng trong 1 liều hít)

1.1. Thuốc làm giảm triệu chứng 

Thuốc giảm triệu chứng hay sử dụng nhất là thuốc giãn phế quản, bởi hen phế quản về bản chất chính là do sự co thắt phế quản quá mức gây bít tắc đường thở. Thuốc được sử dụng khi lên cơn hen phế quản cấp ở trẻ xuất hiện. Có 3 nhóm thuốc có tác dụng giãn phế quản, bao gồm:

• Các SABA (Short Acting Beta 2 Agonist): Trong đó 2 thuốc điển hình nhất là Salbutamol (Ventolin) hoặc Terbutaline (Bricanyl). Các thuốc này làm giãn cơ trơn phế quản bằng cách kích thích lên thụ thể beta 2 ở đường thở, hệ cơ xương và tim.

Thuốc giãn phế quản làm giảm triệu chứng hen phế quản ở trẻ

• Ipratropium bromide: Ipratropium bromide là thuốc giãn phế quản kháng cholinergic tác dụng chậm hơn nhóm SABA (30- 60 phút). Thường được phối hợp với SABA thì có thể điều trị cơn hen cấp trung bình hoặc nặng.
• Nhóm Xanthin: Thuốc thường được sử dụng nhiều nhất là Theophylline. Theophylline vừa làm giãn cơ trơn phế quản, vừa có tác dụng chống viêm trong đó tác dụng chống viêm có hiệu quả hơn. Nhóm Xanthin có nhiều tác dụng phụ hơn nhóm thuốc khác, ít tác dụng làm hồi phục chức năng phổi, làm giảm triệu chứng hen cả ban ngày lẫn ban đêm, giảm sử dụng các thuốc giãn phế quản khác.Thuốc sử dụng khi trẻ bị hen phế quản nặng.

1.2. Thuốc phòng bệnh 

Thuốc phòng bệnh có 3 nhóm bao gồm các ICS, các LTRAs, và các Cromones:

• ICS. Các thuốc thường thấy trong nhóm này là: Beclomethasone dipropionate- HFA, Budesonide, Fluticasone propionate, Ciclesonide, Mometesone, Triamcinolone
• Leucotriene receptor antagonists (LTRAs) (thuốc kháng leucotriene). Thuốc điển hình nhất là Montelukast sodium (biệt dược Singuilair) viên 10 mg, 5 mg, 4 mg
• Cromones: cromoglycate (biệt dược Lomudal) và nedocromil. Thuốc có tác dụng ức chế sự giải phóng của tế bào mast và các chất trung gian gây viêm như Omalizumab (Xolair)

1.3. Thuốc kiểm soát bệnh

Thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài- LABA (Long Acting Beta 2 Agonist):

• Kiểm soát triệu chứng làm giãn phế quản 12 giờ
• LABA chống co thắt phế quản thứ phát khi tiếp xúc với dị nguyên, chất kích thích không đặc hiệu hoặc hoạt động gắng sức
• Thuốc thường được phối hợp với ICS
• Thuốc có tác dụng làm tăng chức năng hô hấp, cải thiện triệu chứng, giảm cơn hen cấp tính so với dùng ICS đơn thuần
• Các LABA hay sử dụng: Salmeterol, Eformoterol

>>> ĐỪNG BỎ LỠ: Lời giải đáp của Chuyên gia về Thực hư câu chuyện "Chữa Hen Suyễn Khỏi Hẳn Bằng Đông Y" .

2. Lưu ý khi sử dụng thuốc trong điều trị cơn hen cấp ở trẻ

Khi kiểm soát hen phế quản ở trẻ em không tốt làm xuất hiện nhiều các cơn hen cấp. Khi đó bố mẹ nên tuân thủ các lưu ý sau:

1. Nếu trẻ đang có cơn hen nặng, dùng oxygen và SABA ngay lập tức sau hỏi tiền sử và khám lâm sàng.
2. SABA dùng đường khí dung hoặc qua MDI (Metered dose inhalers- Bình xịt định liều)
3. Steroid dạng uống được sử dụng khi cơn hen ở mức độ trung bình hoặc nặng, dùng tới 5 ngày
4. Adrenaline được chỉ định nếu triệu chứng hen là một biểu hiện của sốc phản vệ, tùy theo mức độ nặng của bệnh.

Điều trị cơn hen cấp mức độ nhẹ:

• Salbutamol 6 nhát (trẻ nhỏ hơn 6 tuổi) hoặc 12 nhát (trẻ> 6 tuổi).
• Khám lại sau mỗi 20 phút và nhắc lại nếu cần hoặc đánh giá thấy cơn hen ở mức độ trung bình hoặc nặng.
• Xem xét sử dụng Steroids đường toàn thân: Prednisolone 1 mg/kg tới 60 mg/1 ngày.

Điều trị cơn hen mức độ trung bình:

• Khởi phát, Salbutamol 6 nhát (trẻ nhỏ hơn 6 tuổi) hoặc 12 nhát (trẻ> 6 tuổi).
• Nếu liều khởi phát chưa đáp ứng, nhắc lại mỗi 20 phút cho tới 2 lần nữa, sau đó dùng thuốc mỗi 1-4 giờ.
• Giám sát bão hòa oxy. Cho thở oxy nếu cần.
• Dùng prednisolone đường uống 1mg/kg/ngày cho tới 3 ngày.

Điều trị cơn hen cấp nặng ở trẻ em:

• Nhập viện theo dõi tại đơn vị hồi sức.
• Sử dụng Salbutamol dạng khí dung.

Cho bé nhập viện khi hen phế quản tiến triển nặng

• Nếu không đáp ứng, Salbutamol tiêm tĩnh mạch chậm 15 mcg/kg/10 phút, sau đó  1 mcg/kg/phút truyền tĩnh mạch.
• Cung cấp oxy và giám sát bão hòa oxy. Có thể làm khí máu.
• Dùng corticoid toàn thân.
• Dùng Ipratropium 2 nhát (trẻ dưới 6 tuổi) hoặc 4 nhát (trẻ trên 6 tuổi) cho mỗi 20 phút trong 1 giờ đầu (3 liều).
• Khí dung Ipratropium là một liệu pháp thay thế.
• Aminophylline chỉ cho trong trường hợp cấp cứu tại khoa hồi sức. Cho 10mg/kg duy trì 1.1 mg/kg/giờ (trẻ dưới 9 tuổi) hoặc 0.7 mg/kg/giờ (trẻ trên 9 tuổi).

3. Biện pháp hỗ trợ điều trị hen phế quản ở trẻ em

Trong quá trình điều trị phải luôn có sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ giữa bác sỹ và phụ huynh các bé. Đặc biệt, bố mẹ cần thực hiện các biện pháp sau để giảm nhẹ triệu chứng và giúp bé bị hen phế quản nhanh khỏi:

• Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với các dị nguyên gây khởi phát cơn hen.
• Cha mẹ cần giúp bé sử dụng thuốc được đúng thuốc, đúng liều, đúng kỹ thuật được chỉ dẫn.
• Cần theo dõi chặt và xử lý kịp những cơn hen kịch phát ở trẻ.
• Bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng, đủ các nhóm vitamin, khoáng chất trong khẩu phần ăn để tăng sức đề kháng cho trẻ, tránh các thức ăn mà trẻ bị dị ứng.
• Cần giữ ấm cơ thể cho bé, đặc biệt là khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột.

Giữ ấm cho bé giúp phòng ngừa hen phế quản tốt hơn

• Khi trẻ ho, giữ trẻ ngồi thẳng, một tay giữ trán để cố định đầu, một tay vuốt ngực để giảm nôn trớ.
• Tuyệt đối tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sỹ, cha mẹ không được tự ý sử dụng bất cứ thuốc nào nếu chưa có sự đồng ý của bác sỹ.
• Sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên hỗ trợ điều trị hen phế quản ở trẻ em như Bảo Khí Nhi Plus.

Bệnh hen suyễn ở trẻ em có thể bắt đầu ở bất kỳ lứa tuổi nào, thường là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Hen suyễn là căn bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng hiện nay có nhiều loại thuốc có thể điều trị triệu chứng của bệnh, giúp cải thiện tình trạng bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.